De oude bruggen van Den Alerdinck

Vaak -niet altijd- is geduld hebben een goede zaak. In dit geval was het wachten op de vondst van een tweede ansichtkaart van Den Alerdinck de moeite waard: de vraag die de eerste ansichtkaart had opgeroepen, werd deels beantwoord.

De eerste kaart1De gedrukte tekst op de achterkant luidt: Vormingscentrum “Den Alerdinck” Laag Zuthem (Ov.), een ‘Eigen uitgave’ gedrukt bij ‘fodru’ in Gouda. Datering waarschijnlijk 1961-1969 (zie noot 4). was deze:
Den Alerdinck - Brug
Op de wat duistere kaart staat een waarschijnlijk 19de eeuwse, vlakke brug, met aan beide zijden 7 palen of balusters. De middelste ervan steken boven de rest uit, zijn vierkant en hebben een afwijkende bekroning. De overige zijn sierlijker en grotendeels middels houtdraaiwerk vervaardigd. De ‘leuning’ bestaat uit een metalen ketting opgebouwd uit grote schakels. alerdinckWetende dat er naast de driepuntsbrug ten noorden van het huis ook een gewone brug was getekend op de kadastrale kaart van Zwollekerspel, denk je al snel: dat is ‘m!

Maar de brug lijkt na 1830 gemaakt, dus lang ná de opmeting van deze kaart. En het feit dat er op dit moment op die plaats ook een brug ligt, zegt niet zoveel. Bovendien staat de andere helft (en het huis!) van Den Alerdinck op de kadastrale kaart van Heino, dus het beeld is hier niet compleet.

Den Alerdinck -brug andere hoek- of andere brug

Schermafbeelding 2014-08-14 om 00.34.16

Pas veel later vond ik bovenstaande ansichtkaart.2Hier luidt de gedrukte  tekst op de achterzijde: Ned. Herv. Kamp- en Conferentieoord “Den Alerdinck” Heino (post Laag Zuthem). Op de plaats waar de postzegel zou hebben moeten zitten -de kaart is niet gelopen- staat Echte foto. Datering waarschijnlijk 1949-1961 (zie noot 4). De brug lijkt dezelfde opbouw te hebben, hoewel maar een deel ervan zichtbaar is en de middelste, waarschijnlijk hogere, baluster buiten beeld valt. Omdat het huis op de achtergrond zichtbaar is, wordt duidelijk dat dit niet de brug is die ik oorspronkelijk in gedachten had. Deze brug ligt ten zuiden van het huis, over een slingerende waterloop die uitkomt op de huisgracht.3De noordzijde van het huis heeft veel minder ramen dan de zuidgevel, waarin het ritme van de raamverdeling van de lange zijden is voortgezet. Hier is duidelijk de hoek van het huis te zien, en ook dat zowel de lange als de korte gevel ramen bevatten. We kijken hier dus vanuit het zuidwesten naar het huis.

Zie bovenstaand schema, waarbij de pijl de blikrichting aangeeft van de fotograaf van de tweede ansichtkaart en het paarse ovaal de locatie van de brug. Toen de kadastrale kaart werd opgemeten, lag er dus nog geen brug op die locatie.

De eerste ansichtkaart geeft zo weinig informatie over de omgeving, dat het best een foto van dezelfde zuidelijke brug kan zijn. Ik vermoed dat er twee identieke bruggen lagen. Waarschijnlijk dateren de bruggen uit de tijd van de Van Dedems, eigenaren vanaf 1868, en lagen ze er nog tot ver na 1949 toen Den Alerdinck werd verhuurd en gebruikt als conferentieoord en vormingscentrum.4De ansichtkaarten zelf geven enige informatie: de donkere kaart die ik in bezit heb is in 1970 verzonden, maar het is onbekend wanneer de foto is genomen en of de brug er toen nog lag. De summiere tekst op de achterzijde geeft daar geen uitsluitsel over. De kaart met het huis erop is niet gelopen en bevat ook anderszins geen aanwijzing voor een datum van opname, maar dateert waarschijnlijk van vóór 1961, toen het een vormingscentrum werd. De gedrukte teksten op de achterzijde geven een indicatie.
Van het vormingscentrum bestaat een (niet door mij geraadpleegd) archief dat wordt bewaard in het Historisch Centrum Overijssel, toegangsnummer 0335, inv.nr. 415. Dit beslaat de periode 1962-1969. Het vormingscentrum vormde onderdeel van de Culturele Raad voor Overijssel, die in 1961 was opgericht en in 1971 werd geherstructureerd. Deze organisatie was opvolger van de Commissie voor Culturele Vraagstukken en de Culturele Sectie -op haar beurt opgericht in 1949, onderdeel van de Stichting Overijssel voor Sociaal en Cultureel werk. Gedurende de periode 1949-1961/2 wordt Den Alerdinck vaak aangemerkt als conferentieoord.
 De brug die nu ten noorden van het huis ligt is een saai, ongeïnspireerd ding, niet veel meer dan een houten constructie die het mogelijk maakt om van de ene naar de andere oever te komen. Of er ten zuiden van het huis nog een brug ligt, weet ik niet.

Is het een idee om deze oude bruggen weer te laten maken, en daarmee het park nog iets meer te doen lijken op dat wat het ooit was: een fraai park bestemd voor het maken van een aangename wandeling? Er zijn in Heino en omgeving vast timmerlieden, smeden en houtbewerkers te vinden die in staat zijn deze brug(gen) te reconstrueren.
Beide locaties liggen op dit moment op terrein dat alleen toegankelijk is voor gebruikers en gasten van Den Alerdinck. Het risico op vandalisme is dus klein.

Footnotes

Footnotes
1 De gedrukte tekst op de achterkant luidt: Vormingscentrum “Den Alerdinck” Laag Zuthem (Ov.), een ‘Eigen uitgave’ gedrukt bij ‘fodru’ in Gouda. Datering waarschijnlijk 1961-1969 (zie noot 4).
2 Hier luidt de gedrukte  tekst op de achterzijde: Ned. Herv. Kamp- en Conferentieoord “Den Alerdinck” Heino (post Laag Zuthem). Op de plaats waar de postzegel zou hebben moeten zitten -de kaart is niet gelopen- staat Echte foto. Datering waarschijnlijk 1949-1961 (zie noot 4).
3 De noordzijde van het huis heeft veel minder ramen dan de zuidgevel, waarin het ritme van de raamverdeling van de lange zijden is voortgezet. Hier is duidelijk de hoek van het huis te zien, en ook dat zowel de lange als de korte gevel ramen bevatten. We kijken hier dus vanuit het zuidwesten naar het huis.
4 De ansichtkaarten zelf geven enige informatie: de donkere kaart die ik in bezit heb is in 1970 verzonden, maar het is onbekend wanneer de foto is genomen en of de brug er toen nog lag. De summiere tekst op de achterzijde geeft daar geen uitsluitsel over. De kaart met het huis erop is niet gelopen en bevat ook anderszins geen aanwijzing voor een datum van opname, maar dateert waarschijnlijk van vóór 1961, toen het een vormingscentrum werd. De gedrukte teksten op de achterzijde geven een indicatie.
Van het vormingscentrum bestaat een (niet door mij geraadpleegd) archief dat wordt bewaard in het Historisch Centrum Overijssel, toegangsnummer 0335, inv.nr. 415. Dit beslaat de periode 1962-1969. Het vormingscentrum vormde onderdeel van de Culturele Raad voor Overijssel, die in 1961 was opgericht en in 1971 werd geherstructureerd. Deze organisatie was opvolger van de Commissie voor Culturele Vraagstukken en de Culturele Sectie -op haar beurt opgericht in 1949, onderdeel van de Stichting Overijssel voor Sociaal en Cultureel werk. Gedurende de periode 1949-1961/2 wordt Den Alerdinck vaak aangemerkt als conferentieoord.
Summary

Two postcards of Den Alerdinck show bridges (or just one of them from different angles) that once adorned the garden. The postcards are roughly dated 1949-1969, whether the photo’s were taken in this period is uncertain. The bridge(s) are probably built in the late 19th century, but that is a (my) wild guess. In stead, there is now a bland bridge that merely serves to get you to the other side -minimalist and dull.

The location where this bridge (or bridges) was, is currently private property and can only be used by the owners and their guests. If the chance of vandalism is this small, why not recreate these bridges in the spirit of the previous owners of the estate?

Continue reading

3 Comments

  1. Henk, top.kaart 1933 geeft inderdaad ongeveer op de door jouw aangegeven locatie een brug aan. Puike ansichten met ons bezoek in het achterhoofd.

  2. Ja, mooi he? Ik kende ze niet uit de literatuur -maar ik heb ook niet alles gezien, vermoed ik.

    Ik denk overigens dat de locatie ten zuiden van het huis nu geen goede plaats is voor een brug: het lijkt erop dat die privé en openbaar gaat verbinden op een plaats waar dat nu niet gewenst is.

    Edit: had topkaart gezien, maar vond dat ik geen ruimte had om dat nog te melden -en de foto is op zich duidelijk. Het zou mooi zijn als er een ansicht van de driepuntsbrug opduikt! :-) Maar die kans is bijzonder klein: het lijkt erop dat die al halverwege de 19de eeuw was verdwenen (je ziet hem niet terug op kaarten na de kadastrale kaart).

  3. Via de mail kwam een reactie binnen, die ik hier graag wil toevoegen:

    “Bij het bekijken van de foto’s van de bruggen van Den Alerdinck
    vraag ik mij af of de middelste hoge “balusters” niet eerder vierkante stijlen van een (ontbrekend) hek zouden kunnen zijn.
    De “neuten” zijn lager dan die der balusters. De brug zou met een hek in het midden afsluitbaar zijn geweest.
    Op de foto moet dat te zien zijn lijkt mij. Ik ben benieuwd!”

    Helaas is de ansichtkaart niet duidelijk genoeg om hier bevestigend op te antwoorden, maar het is een interessante gedachte. Bovendien is het een idee dat het maken van een brug tussen openbaar- en privé-bezit mogelijk maakt…

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *